001 Valve- sơ bộ về cấu tạo

Lúc đi vào các nhà máy Lọc Dầu, các cơ sở hóa chất, các giàn khai thác dầu khí chúng ta sẽ rất choáng ngợp bởi các thể loại Valve. Valve trong công nghiệp hóa chất nói chung  và công nghiệp dầu khí nói riêng rất đa dạng về chủng loại, chức năng. Kỹ sư hóa học muốn vận hành, thiết kế các cơ sớ hóa chất, dầu khí này cần phải trang bị một số kiến thức rất cơ bản về Valve, công việc về Valve các loại là công việc của Kỹ sư Piping nhưng công việc của Kỹ sư công nghệ là đặt chúng đúng chỗ dựa trên đặc điểm công nghệ và cấu tạo cơ khí. Chúng ta sẽ lướt qua các đặc điểm của Valve và phân loại theo nhiều cách khác nhau để hiểu hơn về chúng. Bài viết dựa trên kinh nghiệm và trí nhớ để tránh khỏi cách giải thích từ chương hàn lâm nên sẽ có nhiều thiếu sót so với google.

Tất cả ai cũng biết Valve để làm gì, đơn giản như ta thấy hằng ngày chỉ là cho một cái gì đó chạy qua, đơn giản là cái đầu chai tương ớt, hay valve đầu bình gas hay phức tạp tí là các loại valve trong oil and gas. Tất cả chúng nó đều có mục đích cho lưu chất chạy qua đúng lúc.

Để biết valve vận hành ra sao thì cách tốt nhất là phân loại nó ra thành từng nhóm và nhìn nó dưới nhiều cách nhìn chuyên môn khác nhau.

Phân loại theo cấu tạo:

Theo cấu tạo thì Oil and Gas chia valve ra các loại chính sau (không biết tiếng việt chia , ra sao nên dùng đỡ tiếng anh nha)

1-      Ball valve: ở xứ annam mình nhũ danh em nó là valve bi, bi này không được trọn vẹn lắm vì nó có khoét 1 lỗ chứ nó không tròn trịa đẹp đẽ như hòn bi bình thường. Ball valve có chức năng rất quan trọng là hay dùng làm valve đóng chặn các dòng lưu chất và rất thường dùng với chức năng ON/OFF, thậm chí hễ nói đến Vave ON/OFF là dễ làm người ta liên tưởng ngay đến Ball Valve. Bản thân ball valve cũng chia làm 2 loại khác nhau: full bore và reduced bore. Full bore và reduced bore chỉ khác nhau mỗi đường kính bore, một cái có đường kính lỗ trên bi bằng với đường kính ống cái còn lại thì nhỏ hơn. Full bore thường lắp ở mấy đường xuất dầu hoặc khí để làm giảm nguy cơ tắc Pig hoặc trên các valve xả khẩn cấp để hạn chế vận cản, còn lại thì lắp vô tư.

2-      Globe valve: loại phổ biến thứ hai là globe valve. Globe valve có hình thù thế nào thì mời google. Như mấy đã thấy, globe valve có hình như cái chày với cối, làm sao để định lượng được performance của valve thì từ từ tính sau. Để ý thấy là trong mọi hành trình của valve thì lưu chất luôn luôn thắt nhỏ lại và gom vào cái lỗ tròn nên bộ phận này rất dễ bị hao mòn gây leak,  đây là lý do globe valve không bao giờ được dùng làm các valve chặn mà dùng làm valve điều khiển. Một lý do khác nữa là tương ứng với một hành trình của cái “chày” thì có một khoảng diện tich  mở ra ở biên độ thay đổi khá thích hợp chứ không như ball valve, nhích 1 cái là thay đổi độ kín hoàn toàn nên hầu như không điều khiển được. Globe valve dùng để điều khiển hầu như mọi thứ: áp suất, lưu lượng, nhiệt độ, mức.

3-      Gate valve: tương tự như globe valve gate valve hay dùng để điều khiển hơn là đóng ngắt, lưu ý đây là quan điểm của phần surface facility nhưng gần đây quan niêm này đã có thay đổi, thực tế cho thấy các valve trong cụm cây thông như wing và các master valve đã được làm bằng gate valve. Một số cụm valve rất quan trọng như SSIV đã được làm bằng gate valve làm valve chặn thay vì dùng ball valve.

4-      Butterfly valve: tên Việt nam của nó là valve bướm. Valve bướm cấu tạo như thế nào xin mời google.  Vì có cái đĩa xoay nên valve bướm rất dễ bị mòn ở rìa.  Do rất dễ bị leak nên Vlave bướm thường dùng ở những vị trí mà lưu chất nguy hiểm hay nói cách khác, leak tại các vị trí này không gây nhiều nguy hiểm. Valve bướm có 1 lợi thế là rẻ và khá nhẹ nên khi thấy có chỗ dùng được là dùng ở offshore liền.

5-      Needle valve:  needle valve là 1 loại valve rất nhỏ có cấu tạo như cái dùi đục di chuyển lên xuống thường được dùng trong các hệ thống bơm hoá phẩm, hoặc các dòng điều khiển nhỏ trong các package.

Ngoài các loại valve trên còn có các loại khác như vave 1 chiều, relief valve. Các chủng loại valve này khá đặc biệt nên sẽ đề cập trong những chủ đề riêng.